Câu hỏi về mắt

Cấu tạo của mắt gồm những gì? Cơ chế hoạt động của mắt như thế nào?

Đã đăng trên bởi Hikari Eye Care

Đôi mắt của bạn là cơ quan cảm giác quan trọng, cung cấp thông tin cho não về thế giới bên ngoài. Các triệu chứng liên quan đến mắt cũng là yếu tố giúp phát hiện các vấn đề ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể, vì vậy các chuyên gia khuyên bạn nên ưu tiên sức khỏe của mắt. Vậy hãy cùng Hikari tìm hiểu qua bài viết này về cấu tạo của mắt, cơ chế hoạt động và những rủi ro có thể gây ảnh hưởng đến mắt.

Cấu tạo của mắt gồm những bộ phận gì?

Cấu tạo bên ngoài

Mắt là một cơ quan nhỏ bé nhưng vô cùng phức tạp và kỳ diệu. Cấu tạo bên ngoài của mắt bao gồm một số bộ phận chủ yếu như lông mi, mi mắt, tròng trắng, tròng đen và lông mày. Mỗi thành phần này đều có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và hỗ trợ chức năng của mắt.

Cấu tạo bên ngoài của mắt

Lông mi và mi mắt

Lông mi chính là những sợi lông nhỏ mọc ở mép ngoài của mí mắt. Nhiệm vụ chính của lông mi là bảo vệ mắt khỏi các tác nhân gây hại từ bên ngoài như bụi, côn trùng và mảnh vụn. Khi gặp phải những tác nhân này, lông mi sẽ nhanh chóng tạo ra một phản xạ nhắm mắt để giữ cho chúng không xâm nhập vào bên trong mắt.

Mi mắt giúp mắt có thể chuyển động linh hoạt, nhắm và mở vào mọi lúc. Mi mắt không chỉ bảo vệ mà còn giúp điều tiết dịch như nước mắt, giữ cho mắt luôn ẩm mượt. Một ngày chúng ta nháy mắt hàng nghìn lần, mỗi lần đều giúp làm sạch bề mặt mắt và duy trì mức độ ẩm cần thiết.

Tròng trắng

Tròng trắng, hay còn gọi là củng mạc, nằm phía ngoài của nhãn cầu, bao quanh phần lớn bề mặt của con ngươi. Màng củng mạc khá cứng và dày, có vai trò bảo vệ các cấu trúc bên trong của mắt khỏi tổn thương vật lý. Tròng trắng đồng thời cũng cung cấp cấu trúc cho nhãn cầu, giúp duy trì hình dáng của mắt và là nền tảng để các cơ mắt bám vào.

Tròng đen

Tròng đen, còn được gọi là mống mắt, là phần sắc tố bao quanh đồng tử. Mống mắt quyết định màu sắc của mắt, chẳng hạn như đen, nâu, xanh lá cây hoặc xanh lam.

Mống mắt cũng điều khiển việc điều chỉnh lượng ánh sáng vào mắt thông qua đồng tử. Đồng tử là lỗ tròn nhỏ ở trung tâm của mống mắt, có thể co giãn dựa vào cường độ ánh sáng mà mắt gặp phải.

Lông mày

Lông mày nằm phía trên mắt, trên vùng gò má. Chức năng chính của lông mày là bảo vệ mắt khỏi mồ hôi và các hạt bụi bẩn từ trán chảy xuống.

Ngoài ra, lông mày còn có vai trò quan trọng trong việc biểu cảm, giúp chúng ta biểu lộ cảm xúc thông qua khuôn mặt. Một cặp lông mày dày và khỏe cũng thường được coi là dấu hiệu của sức khỏe và sự quyến rũ.

Với những chi tiết tinh xảo này, cấu tạo bên ngoài của mắt không chỉ giúp bảo vệ mà còn hỗ trợ tối đa cho các chức năng của mắt. Chúng ta có thể liên tưởng mắt như một pháo đài kiên cố, có những lớp tường rào bảo vệ bên ngoài và liên tục kiểm tra, phản xạ kịp thời trước các mối đe dọa.

Cấu tạo bên trong

Giác mạc

Giác mạc là màng mỏng trong suốt bao phủ phần trước của mắt, chiếm khoảng 1/5 nhãn cầu. Giác mạc không chỉ là lá chắn bảo vệ nhãn cầu mà còn đóng vai trò như một thấu kính, giúp tập trung ánh sáng vào võng mạc để tạo hình ảnh sắc nét. Giác mạc cấu thành từ năm lớp: biểu mô, màng Bowman, nhu mô, màng Descemet, và nội mô.

Cấu tạo bên trong của mắt

Đồng tử – Mống mắt

Đồng tử và mống mắt là hai bộ phận then chốt quyết định việc điều chỉnh lượng ánh sáng vào mắt. Đồng tử có thể co giãn nhờ các cơ nằm trong mống mắt, thay đổi kích thước để điều tiết ánh sáng. Điều này tương tự như việc chúng ta điều chỉnh khẩu độ của máy ảnh để ánh sáng lọt vào phù hợp.

Thủy tinh thể

Thủy tinh thể là loại thấu kính trong suốt với hai mặt cong nằm ngay sau mống mắt. Nó có khả năng thay đổi độ cong để điều chỉnh tiêu cự, giúp mắt tập trung vào các vật thể ở khoảng cách khác nhau. Thủy tinh thể không có mạch máu, nhận dinh dưỡng thông qua thẩm thấu.

Dịch kính

Dịch kính là một chất lỏng trong suốt chiếm 2/3 thể tích nhãn cầu và không có màu. Dịch kính duy trì hình dạng cầu của nhãn cầu và cung cấp dinh dưỡng cho các bộ phận khác của mắt. Nó có thể ví như một lớp đệm khí bảo vệ, duy trì cấu trúc ổn định của mắt.

Dây thần kinh thị giác

Dây thần kinh thị giác chuyển tín hiệu từ võng mạc về não, giúp ta nhìn được ánh sáng và hình ảnh. Dây thần kinh thị giác giống như “cáp quang” của mắt, truyền tải hình ảnh với tốc độ nhanh chóng không tưởng đến não bộ, nơi dữ liệu được giải mã và nhận diện.

Mạch máu võng mạc

Mạch máu võng mạc cung cấp máu nuôi dưỡng cho các tế bào võng mạc, bao gồm cả tế bào hình que và nón. Có hai lớp mạch máu chính – lớp mạch máu nông và sâu, mỗi lớp nuôi dưỡng các phần khác nhau của võng mạc. Mật độ mạch máu có thể ảnh hưởng lớn đến tình trạng sức khỏe của mắt, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến tuổi già.

Hoàng điểm

Hoàng điểm, còn gọi là điểm vàng, là vùng trung tâm của võng mạc, có nhiều tế bào thị giác nhạy cảm nhất. Hoàng điểm chịu trách nhiệm cho thị lực trung tâm, nhận diện chi tiết và màu sắc, giúp chúng ta nhìn rõ những gì nằm thẳng trước mắt.

Võng mạc

Võng mạc là lớp mỏng phía trong cùng của nhãn cầu, bao gồm nhiều lớp tế bào trách nhiệm tiếp nhận và chuyển tín hiệu ánh sáng thành tín hiệu thần kinh. Võng mạc là nơi hình ảnh được hội tụ lần đầu, trước khi tín hiệu được xử lý và gửi đến não bộ.

Cơ chế hoạt động của mắt

Cơ chế hoạt động của mắt khi nhìn thấy sự vật

Mắt hoạt động tương tự như một chiếc máy chụp ảnh phức tạp. Khi ánh sáng từ vật thể ngoài vào mắt, nó di chuyển qua các lớp khác nhau của mắt như giác mạc, đồng tử và thủy tinh thể.

Hệ thống này giống như hệ thống thấu kính của máy ảnh, nơi ánh sáng bị khúc xạ và hội tụ trên võng mạc. Tại đây, ánh sáng được chuyển đổi thành tín hiệu điện và truyền về não qua dây thần kinh thị giác.

Hệ thấu kính

Mắt có một hệ thấu kính bao gồm giác mạc và thủy tinh thể. Giác mạc là lớp đầu tiên ánh sáng tiếp xúc, nó giúp khúc xạ ánh sáng ít nhất, khoảng 75%. Thủy tinh thể thì đóng vai trò điều chỉnh tiêu cự, làm việc như một thấu kính có khả năng thay đổi độ cong để tập trung ánh sáng lên võng mạc.

Cách hoạt động của hệ thấu kính

Khi ánh sáng đi qua giác mạc, nó được khúc xạ lần đầu tiên. Sau đó, ánh sáng tiếp tục đi qua thủy tinh thể, nơi điều chỉnh tiêu cự dựa vào khoảng cách của vật thể nhìn.

Khi chúng ta nhìn vật gần, thủy tinh thể sẽ trở nên dày hơn để tập trung ánh sáng đúng vào võng mạc. Khi nhìn xa, thủy tinh thể mỏng đi để điều chỉnh tiêu cự. Điều này giúp ta có hình ảnh rõ nét cho dù vật thể ở gần hay xa.

Vai trò của não bộ

Đôi mắt chỉ là nơi nhập dữ liệu, còn bộ não mới thực sự là nơi “chế biến” dữ liệu đó thành hình ảnh có ý nghĩa. Khi tín hiệu từ võng mạc được truyền đến não, não sẽ phân tích, xử lý và chuyển đổi chúng thành hình ảnh mà chúng ta có thể hiểu được. Việc này tương tự như việc một máy tính nhận dữ liệu và xử lý chúng thành thông tin mà con người có thể sử dụng.

Các chức năng của mắt

Nhìn, quan sát

Chức năng đầu tiên và quan trọng nhất của mắt là nhìn và quan sát. Đôi mắt giúp ta nhận biết thế giới xung quanh, từ các đối tượng lớn nhỏ, gần xa cho đến các hiện tượng tự nhiên. Nhờ đó, mắt đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng và điều hướng hàng ngày.

Thu nhận hình ảnh

Mắt giống như một chiếc camera tinh vi, nó thu nhận ánh sáng và hình ảnh từ các vật thể xung quanh. Ánh sáng khúc xạ qua các bộ phận của mắt và hội tụ tại võng mạc nơi các tế bào cảm thu ánh sáng chuyển đổi chúng thành tín hiệu điện.

Gửi thông tin đến não

Những tín hiệu điện từ võng mạc được truyền qua dây thần kinh thị giác đến não. Não bộ sẽ sử dụng các thông tin này để xây dựng một hình ảnh có ý nghĩa. Không chỉ dừng lại ở việc nhận biết hình ảnh, não còn giúp chúng ta phân tích, so sánh và đưa ra các quyết định dựa trên những thông tin quan sát được từ mắt.

Những rủi ro có thể ảnh hưởng tới chức năng của mắt

Thật không may, mắt có thể gặp phải nhiều rủi ro ảnh hưởng đến chức năng của nó. Có nhiều nguyên nhân làm ảnh hưởng đến thị lực, bao gồm các tác động vật lý, môi trường ô nhiễm, công nghệ hại mắt và bệnh lý.

  • Tác động vật lý: Những chấn thương đột ngột hoặc các tác động mạnh có thể gây tổn thương cho mắt, như rách võng mạc, tổn thương giác mạc, hoặc áp lực mắt tăng cao.
  • Môi trường: Sự tiếp xúc lâu dài với ánh sáng mặt trời mà không dùng biện pháp bảo vệ có thể dẫn đến bệnh lý liên quan đến UV như đục thủy tinh thể.
  • Công nghệ: Sử dụng thiết bị điện tử trong thời gian dài, như điện thoại thông minh, máy tính có thể gây mỏi mắt, khô mắt và tăng nguy cơ cận thị.

Nguyên nhân gây khô mắt ở trẻ là do sử dụng điện thoại hoặc máy tính liên tục trong nhiều giờ

Các bệnh về mắt thường gặp

Có nhiều bệnh lý về mắt gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thị giác. Một số bệnh lý phổ biến bao gồm:

  • Cận thị, viễn thị, loạn thị: Các tật khúc xạ này gây sai lệch trong cách ánh sáng hội tụ trên võng mạc.
  • Đục thủy tinh thể: Khi thủy tinh thể trở nên mờ đục, ánh sáng không thể truyền đủ đến võng mạc, dẫn đến mờ mắt.
  • Thoái hóa điểm vàng do tuổi tác (AMD): Đây là bệnh thường gặp ở người cao tuổi, gây giảm thị lực trung tâm và ảnh hưởng đến khả năng nhận diện chi tiết.
  • Đau mắt đỏ: Gây ra bởi vi khuẩn, vi rút hoặc dị ứng, khiến mắt đỏ, ngứa và chảy nước mắt.

Cách chăm sóc mắt hiệu quả tại nhà

Chế độ ăn uống

Một chế độ ăn uống lành mạnh giúp bảo vệ và duy trì sức khỏe mắt. Các loại thực phẩm giàu vitamin A, C, E, Beta-caroten, Lutein, Selenium như rau xanh, trái cây vàng cam, gan động vật, trứng, cá sẽ cung cấp dưỡng chất cần thiết cho mắt. Đặc biệt, Omega-3 có trong cá giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh về mắt và cải thiện chất lượng nước mắt, giảm khô mắt.

Bạn nên bổ sung các thực phẩm giàu vitamin A, C, E và omega-3 để bảo vệ và cải thiện sức khỏe mắt

Sử dụng kính bảo hộ

Khi tiếp xúc với các nguồn nguy hiểm như tia UV từ ánh sáng mặt trời, ánh sáng xanh từ màn hình máy tính, điện thoại, hoặc các nguồn lửa, hóa chất, bạn nên sử dụng kính bảo hộ để bảo vệ mắt.

Kính bảo hộ giúp lọc bỏ các tia không mong muốn và hạn chế tối đa tổn thương cho mắt. Cần chọn kính có chất lượng tốt và đảm bảo các tiêu chuẩn bảo vệ an toàn.

Kiểm tra mắt định kỳ

Kiểm tra mắt định kỳ ít nhất mỗi năm một lần giúp phát hiện sớm các vấn đề về mắt và điều trị kịp thời. Trong quá trình kiểm tra, các chuyên gia sẽ đo thị lực, đo độ khúc xạ, kiểm tra phần trước và sau của mắt để phát hiện những bệnh lý tiềm ẩn như cận thị, viễn thị, loạn thị, đục thủy tinh thể, thoái hóa điểm vàng. Nếu có dấu hiệu bất thường như đau mắt, mờ mắt, bạn nên đến khám bác sĩ chuyên khoa mắt.

Tại Trung tâm mắt Hikari, bạn sẽ gặp gỡ đội ngũ chuyên gia, kỹ thuật viên, bác sĩ, dược sĩ và điều dưỡng có trình độ chuyên môn cao, tay nghề giỏi. Đặc biệt, bác sĩ Nguyễn Thị Phương Hà với hơn 11 năm kinh nghiệm trong khám và điều trị các bệnh về mắt, cùng bác sĩ CKI Nguyễn Thị Mỹ Tiên với 15 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nhãn khoa sẵn sàng tư vấn và chăm sóc sức khỏe mắt của bạn một cách tận tâm và chu đáo.

Bạn sẽ được soi bóng đồng tử để kiểm tra mức độ loạn thị

Dành thời gian cho mắt nghỉ ngơi

Ngoài việc chăm sóc mắt từ bên ngoài, việc nghỉ ngơi và điều chỉnh thói quen làm việc cũng quan trọng không kém. Khi phải làm việc lâu với máy tính hoặc các thiết bị điện tử, hãy thực hiện “quy tắc 20-20-20”: sau mỗi 20 phút làm việc, nghỉ mắt 20 giây và nhìn xa khoảng 20 feet (tương đương 6 mét). Điều này giúp giảm căng thẳng và mỏi mắt.

Tránh sử dụng thiết bị điện tử quá lâu

Sử dụng thiết bị điện tử kéo dài là một trong những nguyên nhân chính gây ra vấn đề mắt mỏi, khô mắt và căng thẳng mắt. Cố gắng hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử và thường xuyên nghỉ ngơi khi phải làm việc kéo dài. Nên sử dụng kính chống ánh sáng xanh nếu bạn phải làm việc dưới ánh sáng màn hình lâu dài.

Đôi mắt là cửa sổ tâm hồn, là công cụ giúp chúng ta quan sát và tương tác với thế giới xung quanh. Từ cấu tạo tinh vi đến các chức năng phức tạp, mắt không chỉ giúp chúng ta nhìn thấy mà còn cảm nhận và tận hưởng cuộc sống. Việc hiểu biết và chăm sóc đôi mắt không chỉ giúp bảo vệ mắt khỏi các nguy cơ, bệnh lý mà còn nâng cao chất lượng sống. Với sự thấu hiểu sâu sắc về cấu tạo, chức năng cũng như phương pháp chăm sóc mắt, hy vọng chúng ta sẽ có một đôi mắt khỏe mạnh, sáng rõ suốt cuộc đời.

Nguồn tham khảo bài viết:

Hikari Eye Care