Khiếm thị là gì? Khiếm thị và mù khác nhau ra sao?

Khiếm thị là một vấn đề lớn trong xã hội hiện đại, trên thực tế, tình hình tại Việt Nam đáng báo động với khoảng 2 triệu người khiếm thị, nhiều trong số họ đang phải đối mặt với những khó khăn to lớn trong cuộc sống, từ công việc cho đến việc tiếp cận dịch vụ y tế và giáo dục. Điều này không chỉ gây áp lực lên bản thân người khiếm thị mà còn lên cả gia đình và xã hội. Chính vì vậy, việc hiểu biết sâu rộng về khiếm thị, từ định nghĩa đến các loại, nguyên nhân và cách hỗ trợ là vô cùng cần thiết. Cùng Hikari tìm hiểu qua bài viết này nhé!

Khiếm thị là gì?

Khiếm thị được định nghĩa là tình trạng giảm hoặc mất khả năng cảm nhận thị giác một phần hoặc hoàn toàn.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, một người được xem là khiếm thị khi thị lực ở mắt tốt nhất của họ đạt dưới 20/500 hoặc có trường nhìn hẹp hơn 10 độ.

Sự thiếu sót này có thể diễn ra ở một hoặc cả hai mắt, đôi khi, mặc dù thị lực bị suy giảm, nhưng người bệnh vẫn có thể nhận thức được ánh sáng, điều này dẫn đến phân loại trong khiếm thị thành hai nhóm chính:

1. Khiếm thị có thể cảm nhận được ánh sáng: Người bệnh vẫn có thể nhìn thấy ánh sáng nhưng không thấy rõ những đối tượng cụ thể.
2. Khiếm thị hoàn toàn: Đây là tình huống mà người bệnh không thể nhìn thấy gì cả, không có khả năng nhận thức ánh sáng.

Điều đáng lưu ý là thực trạng khiếm thị không chỉ giới hạn trong việc nhìn thấy ánh sáng hay hình ảnh, mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống hàng ngày, sức khỏe tâm lý và khả năng hòa nhập xã hội của người khiếm thị.

Khái niệm cải biên về khiếm thị

Cải biên về khái niệm khiếm thị đã trở thành một chủ đề quan trọng trong y học và xã hội học. Với sự phát triển của công nghệ và những nghiên cứu mới, chúng ta bắt đầu hiểu và phân loại khiếm thị một cách rộng rãi và chi tiết hơn.

Không chỉ là một trạng thái về thể chất, khiếm thị hiện tại còn được xem như một cách nhìn nhận thế giới khác biệt.

• Khiếm thị bẩm sinh: Những trường hợp này xuất hiện từ khi mới sinh ra và thường là do các yếu tố di truyền hoặc các bệnh lý trong quá trình phát triển trong bụng mẹ.
• Khiếm thị do bệnh lý: Là kết quả của các bệnh như đục thủy tinh thể, thoái hóa điểm vàng, bệnh võng mạc. Những tình trạng này có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống một cách nghiêm trọng.

Có thể hiểu, việc cải biên khái niệm về khiếm thị không chỉ là việc làm rõ ràng hơn về tình trạng này mà còn mở ra những cách tiếp cận mới trong việc hỗ trợ người khiếm thị và cải thiện chất lượng cuộc sống của họ.

Các loại khiếm thị

Khiếm thị có thể được phân chia thành nhiều loại khác nhau, dựa trên mức độ và nguyên nhân gây ra tình trạng này. Dưới đây là một số loại khiếm thị phổ biến mà chúng ta thường gặp:

• Mù hoàn toàn: Đây là tình trạng mọi nhận thức về ánh sáng đều mất hoàn toàn. Người mù hoàn toàn không có khả năng nhìn thấy bất cứ gì, kể cả ánh sáng.
• Khiếm thị một bên: Đây là trường hợp mà một mắt bị ảnh hưởng, trong khi mắt còn lại vẫn hoạt động bình thường. Người khiếm thị một bên vẫn có thể nhìn thấy bằng mắt còn lại, nhưng việc này có thể tạo ra nhiều khó khăn trong việc thích nghi.
• Giảm thị lực: Người có thị lực yếu hơn mức bình thường nhưng vẫn có thể thấy một phần nào đó. Có thể họ vẫn có khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày nhưng gặp khó khăn trong việc đọc hoặc nhận biết khuôn mặt từ xa.
• Khiếm thị do bệnh lý: Bao gồm các tình trạng như đục thủy tinh thể, thoái hóa điểm vàng, tăng nhãn áp và tổn thương võng mạc. Những bệnh này có thể đe dọa đến khả năng cảm nhận thị giác và cần được điều trị kịp thời.

Mỗi loại khiếm thị đều có ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống hàng ngày của người mắc phải và đòi hỏi các giải pháp hỗ trợ khác nhau. Những người khiếm thị thường cần các chương trình phục hồi chức năng, thiết bị hỗ trợ, giáo dục để hòa nhập tốt hơn vào xã hội.

Khiếm thị không chỉ là một tình trạng về thể chất mà còn phản ánh những thách thức lớn mà các cá nhân phải đối mặt trong cuộc sống.

Việc phân loại rõ ràng các loại khiếm thị sẽ giúp cho việc phát triển các chương trình hỗ trợ và chăm sóc đa dạng và hiệu quả hơn.

Khiếm thị và mù khác nhau như thế nào?

Khiếm thị và mù là hai khái niệm thường hay bị nhầm lẫn, nhưng mỗi thuật ngữ này đều mang trong mình những đặc trưng riêng. Khiếm thị không chỉ đơn thuần là mất khả năng nhìn thấy mà còn là một trạng thái giảm thị lực một cách đáng kể.

Người khiếm thị vẫn có thể nhận diện được ánh sáng và đôi khi có thể cảm nhận hình ảnh mơ hồ.

Ngược lại, mù thường được hiểu là tình trạng mất hoàn toàn khả năng nhận diện ánh sáng và hình ảnh. Theo WHO, một người được coi là mù khi thị lực của họ dưới 20/500.

Khiếm thị là một trạng thái tồn tại đa chiều. Trong khi những người mù hoàn toàn phải sống trong thế giới tối tăm mà không hề có ánh sáng hay màu sắc, thì người khiếm thị đôi khi vẫn có thể tận hưởng những điều đẹp đẽ từ ánh sáng, màu sắc, hình ảnh trong giới hạn nhất định.

Nguyên nhân gây khiếm thị

Khiếm thị có thể được gây ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau, từ bệnh lý di truyền đến các yếu tố môi trường. Ở Việt Nam, một nghiên cứu cho thấy rằng các nguyên nhân chính gây ra khiếm thị bao gồm:

Bệnh lý và rối loạn liên quan

Các bệnh lý và rối loạn liên quan đến khiếm thị đa dạng và phụ thuộc vào nguyên nhân cụ thể. Một số bệnh lý chính gồm:

• Đục thủy tinh thể: Đây là tình trạng mà thủy tinh thể trở nên mờ đục, gây ra thị lực kém. Đục thủy tinh thể là nguyên nhân hàng đầu gây khiếm thị trên toàn cầu, chiếm tới 47,9% các trường hợp.
• Bệnh võng mạc tiểu đường: Là một trong những nguyên nhân lớn gây ra giảm thị lực ở người bị tiểu đường. Bệnh võng mạc tiểu đường thường dẫn tới tổn thương cho các màng tế bào của võng mạc.
• Tăng nhãn áp: Có thể dẫn đến tổn thương thần kinh thị giác và giảm tầm nhìn. Nếu không được kiểm soát, bệnh này có thể dẫn đến mù lòa.
• Thoái hóa điểm vàng: Thường gặp ở người cao tuổi, tình trạng này ảnh hưởng đến thị lực trung tâm và khả năng nhìn rõ các chi tiết.

Tình hình cụ thể tại Việt Nam cho thấy rằng các bệnh lý về mắt là nguyên nhân chính dẫn đến khiếm thị. Việc nhận diện và điều trị sớm các vấn đề mắt có thể giúp cải thiện chất lượng sống cho nhiều người.

Điều này cũng cho thấy tầm quan trọng của việc giáo dục cộng đồng về chăm sóc sức khỏe mắt để phát hiện và ngăn chặn các tình trạng này.

Yếu tố di truyền và môi trường

Các yếu tố di truyền và môi trường cũng đóng vai trò quan trọng trong việc gây ra tình trạng khiếm thị. Theo nghiên cứu, nhiều rối loạn di truyền có thể dẫn đến khiếm thị.

Những bệnh như thoái hóa sắc tố võng mạc và một số dạng bệnh tật khác có nguồn gốc di truyền có thể ảnh hưởng đến cơ hội hình thành các bệnh lý mắt nghiêm trọng.

Ngoài ra, một số yếu tố môi trường có thể tạo ra rủi ro lớn cho mắt như:

• Chế độ ăn uống kém: Thiếu dinh dưỡng, đặc biệt là thiếu hụt vitamin A, có thể dẫn đến các bệnh lý về mắt.
• Tiếp xúc với ánh sáng mạnh: Tiếp xúc thường xuyên với ánh sáng mặt trời mà không có biện pháp bảo vệ thích hợp có thể gây hại cho mắt.
• Tai nạn và thương tích mắt: Các tai nạn không may có thể gây ra chấn thương nghiêm trọng, dẫn đến tình trạng khiếm thị.

Triệu chứng của khiếm thị

Triệu chứng của khiếm thị rất đa dạng và có thể ảnh hưởng đến các khía cạnh khác nhau trong cuộc sống hàng ngày. Một số triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Giảm thị lực: Người khiếm thị có thể gặp tình trạng giảm thị lực nghiêm trọng, từ không nhìn thấy gì đến hạn chế trong việc phân biệt sáng tối.
• Khó khăn trong việc nhận diện màu sắc: Nhiều người khiếm thị gặp khó khăn trong việc phân biệt các màu sắc khác nhau.
• Hạn chế trong việc nhìn thấy các đối tượng ở gần hoặc xa: Họ có thể không nhìn thấy đối tượng rõ ràng ở khoảng cách nhất định hoặc không thể nhìn rõ ở các khoảng cách khác nhau.
• Thị lực biến đổi: Một số người có thể có thị lực biến đổi trong các tình huống ánh sáng khác nhau, làm cho việc nhận biết điều xung quanh trở nên khó khăn hơn.

Phát hiện sớm các triệu chứng này cũng như việc tiếp cận điều trị phù hợp có thể giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của người khiếm thị và cần sự chú ý từ cả cộng đồng.

Các mức độ khiếm thị

Mức độ khiếm thị cũng được phân chia theo nhiều cấp độ, giúp xác định mức độ nghiêm trọng và các biện pháp hỗ trợ phù hợp. Các cấp độ khiếm thị bao gồm:

• Mức độ khiếm thị nhẹ: Thị lực ở khoảng 6/18 đến dưới 6/60. Người có khiếm thị ở mức này có thể thực hiện nhiều hoạt động hàng ngày nhưng gặp khó khăn trong việc đọc hoặc nhận diện khuôn mặt từ xa.
• Mức độ khiếm thị vừa: Thị lực từ trên 6/60 đến 3/60. Nhóm này thường cần kính hoặc dụng cụ hỗ trợ để thực hiện các hoạt động hàng ngày cơ bản.
• Mức độ khiếm thị nặng: Thị lực dưới 3/60 và trên vô cảm sáng. Người ở mức độ này thường không thể nhìn rõ các đối tượng xung quanh và cần nhiều hỗ trợ để hoàn thành các hoạt động hàng ngày.
• Mù hoàn toàn: Được xác định khi người bệnh không thể nhận biết ánh sáng hoặc hình ảnh. Họ hoàn toàn phụ thuộc vào các giác quan khác để tương tác với môi trường.

Tình trạng đi kèm với khiếm thị

Khiếm thị không đơn giản là tình trạng mất thị lực, mà còn có thể đi kèm với nhiều triệu chứng và tình trạng khác. Người khiếm thị thường xuyên phải đối mặt với các vấn đề như sự phát triển tinh thần chậm, các rối loạn phổ tự kỷ, bại não, suy giảm thính giác, động kinh.

Theo một nghiên cứu được thực hiện ở Atlanta, 68% trẻ em bị suy giảm thị lực đều có khuyết tật thêm ngoài suy giảm thị lực.

Việc nhận diện các tình trạng đi kèm này là rất quan trọng trong việc giúp người khiếm thị tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe một cách toàn diện hơn.

Điển hình, việc phát hiện sớm các rối loạn tâm lý có thể giúp xây dựng các chương trình giáo dục và phục hồi chức năng phù hợp cho những người trẻ ở độ tuổi học đường.

Sự kết hợp của nhiều tình trạng đi kèm khiến cho việc điều trị và hỗ trợ người khiếm thị trở nên mệt mỏi và phức tạp hơn. Tuy nhiên, sự chú ý và hiểu biết sâu rộng về các tình trạng này sẽ giúp cải thiện đáng kể cuộc sống của người khiếm thị.

Phương pháp điều trị và hỗ trợ người khiếm thị

Khiếm thị không chỉ là một trạng thái thể chất mà cũng cần được nhìn nhận và điều trị như một thách thức toàn diện. Phương pháp điều trị và hỗ trợ cho người khiếm thị không chỉ là việc khôi phục thị lực mà còn là việc tạo điều kiện thuận lợi để họ có thể hòa nhập và sống tự lập.

Can thiệp y tế và phẫu thuật

Điều trị cho những người khiếm thị có thể bao gồm nhiều loại phương pháp khác nhau, trong đó có các can thiệp y tế và phẫu thuật.

Điều này không chỉ dừng lại ở việc khôi phục thị lực mà còn là việc phát hiện sớm và xử lý kịp thời các bệnh lý có khả năng dẫn đến tình trạng khiếm thị.

• Phẫu thuật đục thủy tinh thể: Là một trong những phương pháp chính được áp dụng, phẫu thuật đục thủy tinh thể được áp dụng nhằm cải thiện thị lực cho những người bị đục thủy tinh thể.
• Điều trị các bệnh lý võng mạc: Thoái hóa võng mạc và bệnh võng mạc tiểu đường cần được chăm sóc đặc biệt để ngăn ngừa tình trạng khiếm thị nghiêm trọng hơn.

Thực tế là phẫu thuật không phải lúc nào cũng đảm bảo đem lại kết quả mong muốn, nhưng thông qua việc chăm sóc sức khỏe mắt định kỳ, nhiều người đã có thể duy trì hoặc cải thiện khả năng thị lực.

Công nghệ hỗ trợ cho người khiếm thị

Công nghệ hiện đại đã mở ra một thế giới mới cho người khiếm thị, với khả năng tiếp cận thông tin và các cơ hội mới. Các thiết bị và ứng dụng công nghệ không chỉ giúp họ tương tác tốt hơn với thế giới mà còn tăng cao khả năng tự lập trong cuộc sống hàng ngày.

• Mắt điện tử: Các thiết bị này giúp chuyển đổi hình ảnh thành âm thanh hoặc tín hiệu khác, hỗ trợ người khiếm thị “nhìn” thế giới xung quanh theo cách mới.
• Ứng dụng di động: Hiện nay, có nhiều ứng dụng di động được phát triển để hỗ trợ người khiếm thị, từ việc nhận diện vật thể đến đọc văn bản thông qua quét hình ảnh và chuyển đổi chúng thành giọng nói.
• Cảm biến và định vị: Sử dụng cảm biến để cảnh báo người khiếm thị về chướng ngại vật xung quanh cũng là một biện pháp hiệu quả nhằm đảm bảo sự an toàn và giảm rủi ro trong việc di chuyển.

Công nghệ không chỉ đơn thuần là một giải pháp kỹ thuật mà còn mở rộng cánh cửa cho người khiếm thị đến với thế giới xung quanh, giúp họ cảm thấy hòa nhập hơn và tự tin hơn trong cuộc sống hàng ngày.

Khiếm thị không chỉ đơn thuần là một tình trạng bệnh lý mà còn là một thách thức trong việc hòa nhập xã hội. Việc hiểu rõ và phân biệt giữa khiếm thị và mù là rất quan trọng để có thể thực hiện các chính sách hỗ trợ và điều trị hiệu quả. Khi người khiếm thị có thể nhận diện ánh sáng và cảm nhận thế giới xung quanh theo cách riêng của họ, thì họ vẫn có khả năng sống, làm việc và hòa nhập vào xã hội.

Việc phát triển các chương trình hỗ trợ, công nghệ tiên tiến và các giải pháp y tế, cùng với sự quan tâm từ cộng đồng và xã hội, sẽ giúp nâng cao chất lượng cuộc sống cho những người khiếm thị. Để tạo ra một môi trường thuận lợi hơn và giúp họ tự tin hơn trong cuộc sống hàng ngày, mỗi cá nhân đều có thể góp phần vào việc xây dựng một xã hội thân thiện hơn cho những người khiếm thị.