Ánh sáng xanh là gì? Vai trò và tác hại của ánh sáng xanh tới sức khỏe mắt

Với sự phát triển nhanh chóng của các thiết bị điện tử, con người ngày càng tiếp xúc nhiều với nguồn ánh sáng xanh, không chỉ từ ánh sáng tự nhiên mà còn từ màn hình điện thoại, máy tính, đèn LED. Sự gia tăng này đã dẫn đến nhiều tranh cãi và nghiên cứu về tác động của ánh sáng xanh đối với sức khỏe. Để hiểu rõ hơn về ánh sáng xanh và những ảnh hưởng của nó đến con người, chúng ta cần xem xét từ nhiều khía cạnh khác nhau. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá ánh sáng xanh là gì, tác dụng và tác hại của nó, cũng như cách bảo vệ sức khỏe mắt khỏi những tác động tiêu cực.

Ánh sáng xanh là gì?

Ánh sáng xanh là một phần của quang phổ ánh sáng có bước sóng nằm trong khoảng từ 380nm đến 500nm, được chia thành hai loại chính: ánh sáng xanh tím (380-450nm) và ánh sáng xanh lam (450-495nm).

Ánh sáng xanh không chỉ xuất hiện từ nguồn tự nhiên như ánh sáng mặt trời mà còn phát ra từ các thiết bị điện tử mà chúng ta sử dụng hàng ngày, bao gồm điện thoại thông minh, máy tính và đèn LED.

Ánh sáng xanh có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh các chức năng sinh học của cơ thể, tác động đến nhịp sinh học, gây ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ và tâm trạng của con người. Một nghiên cứu năm 2018 đã chỉ ra rằng tiếp xúc với ánh sáng xanh vào buổi sáng cải thiện khả năng tỉnh táo và sự tập trung hơn so với việc không tiếp xúc.

Ánh sáng xanh còn ảnh hưởng tích cực đến sự phát triển của đôi mắt ở trẻ em, nhưng cũng có những tác hại nghiêm trọng nếu tiếp xúc quá nhiều với ánh sáng xanh nhân tạo, đặc biệt là trong điều kiện không đủ ánh sáng tự nhiên.

Cảm xúc mà ánh sáng xanh mang lại cũng khá phức tạp. Trong khi nó hỗ trợ làm tăng cảm giác hưng phấn và năng lượng trong ban ngày, nó cũng có thể làm giảm chất lượng giấc ngủ nếu được tiếp xúc vào buổi tối.

Tác dụng của ánh sáng xanh

Một trong những điều thú vị về ánh sáng xanh là nó có nhiều tác dụng tích cực cho sức khỏe con người.

Ánh sáng xanh và sức khỏe tâm lý

Ánh sáng xanh đóng một vai trò quan trọng trong việc ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý của con người. Khi tiếp xúc với ánh sáng xanh vào ban ngày, cơ thể sẽ sản xuất serotonin, một hormone có tác dụng giúp cải thiện tâm trạng, tinh thần và sự tỉnh táo.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng người dân sống trong những khu vực có ánh sáng tự nhiên dồi dào thường có tâm trạng tốt hơn và ít gặp vấn đề về lo âu.

Tuy nhiên, ánh sáng xanh nhân tạo từ các thiết bị điện tử, đặc biệt là vào buổi tối, rất có thể gây ra những tác động tiêu cực đến tâm lý.

Việc này bởi vì ánh sáng xanh cản trở việc sản xuất melatonin, hormone giúp giấc ngủ trở nên sâu hơn. Khi melatonin bị ức chế, rất nhiều người sẽ gặp phải khó khăn trong việc ngủ và chất lượng giấc ngủ cũng giảm sút.

Hơn nữa, một số nghiên cứu đã cho thấy sự tiếp xúc kéo dài với ánh sáng xanh vào ban đêm có thể dẫn đến trạng thái trầm cảm và lo âu gia tăng. Để đối phó với tình trạng này, người ta khuyến cáo nên hạn chế sử dụng thiết bị điện tử ít nhất hai giờ trước khi đi ngủ, nhằm tạo cơ hội cho cơ thể sản xuất melatonin.

Có thể bạn sẽ thấy bất ngờ, nhưng một môi trường tối trước giờ đi ngủ không chỉ mang lại giấc ngủ chất lượng hơn, mà còn giúp chúng ta cảm thấy tốt hơn về khía cạnh tâm lý.

Lợi ích của ánh sáng xanh trong việc điều chỉnh giấc ngủ

Ánh sáng xanh không chỉ đơn thuần là một phần của quang phổ ánh sáng, mà còn thực sự đóng góp rất lớn vào việc điều chỉnh giấc ngủ của con người. Như đã đề cập trước đó, ánh sáng xanh có khả năng ảnh hưởng đáng kể đến nhịp sinh học, giúp cơ thể biết khi nào nên tỉnh táo và khi nào cần nghỉ ngơi. Điều này thực sự quan trọng trong việc duy trì chu kỳ giấc ngủ lành mạnh.

Các nghiên cứu cho thấy tiếp xúc với ánh sáng xanh vào buổi sáng giúp kích hoạt các hormone cần thiết cho cơ thể như cortisol – hormone giúp cơ thể tỉnh táo. Ngược lại, tiếp xúc với ánh sáng xanh vào ban đêm, từ màn hình điện thoại hay máy tính, lại gây cản trở sản xuất melatonin, làm khó chịu cho giấc ngủ. Điều đó cho thấy, ánh sáng xanh có thể trở thành con dao hai lưỡi tùy thuộc vào thời gian chúng ta tiếp xúc với nó.

Ngoài ra, nhiều chuyên gia khuyên rằng nên tạo ra một môi trường tối tại nhà vào ban đêm, không chỉ để giảm tiếp xúc với ánh sáng xanh mà còn để tạo điều kiện tốt nhất cho giấc ngủ. Nếu bạn chưa quen với việc này, có thể thử áp dụng một số biện pháp như sử dụng đèn vàng vào buổi tối thay vì ánh sáng trắng, hoặc sử dụng các ứng dụng lọc ánh sáng xanh trên thiết bị điện tử.

Ánh sáng xanh và khả năng cải thiện thị lực

Ánh sáng xanh đóng một vai trò không thể thiếu trong việc cải thiện thị lực của con người, nhưng điều này cũng phụ thuộc rất nhiều vào cách mà chúng ta tiếp xúc với nó.

Việc sử dụng ánh sáng xanh trong điều kiện thích hợp, như ánh sáng tự nhiên, có thể mang lại những lợi ích tích cực cho sức khỏe mắt, đặc biệt là đối với trẻ em, giúp phát triển thị lực tốt hơn.

Các nhà khoa học đã chỉ ra rằng ánh sáng xanh có thể giúp cải thiện khả năng nhìn xa và nhìn rõ hơn trong không gian mở.

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là tiếp xúc với lượng ánh sáng xanh quá lớn từ các thiết bị điện tử lại cũng sẽ mang lại lợi ích tương tự. Khi sử dụng màn hình, việc tiếp xúc với ánh sáng xanh có thể dẫn đến tình trạng mỏi mắt và giảm chất lượng nhìn thấy.

Trong bối cảnh hiện đại, chúng ta thường dành nhiều thời gian cho các thiết bị điện tử, ảnh hưởng tiêu cực đến cảm giác thoải mái cho đôi mắt. Do đó, việc quản lý thời gian tiếp xúc với ánh sáng xanh từ màn hình là một điều vô cùng cần thiết để bảo vệ và cải thiện thị lực.

Tác hại của ánh sáng xanh

Mặc dù ánh sáng xanh có nhiều lợi ích, nhưng cũng tồn tại những mối đe dọa không thể xem nhẹ đối với sức khỏe con người. Việc tiếp xúc quá mức với ánh sáng xanh, đặc biệt là từ các thiết bị điện tử, có thể dẫn đến những tác hại nghiêm trọng cho thị lực.

Do đó, việc nhận thức rõ về những tác hại và có những biện pháp phòng tránh là cực kỳ cần thiết để đảm bảo sức khỏe cho đôi mắt của bạn.

Ảnh hưởng của ánh sáng xanh đến thị lực

Một trong những tác hại chính của ánh sáng xanh là gây ra tình trạng mỏi mắt hay còn gọi là hội chứng thị giác màn hình.

Tình trạng này xảy ra khi người dùng dành thời gian quá lâu nhìn vào màn hình mà không nghỉ ngơi. Cảm giác khó chịu này có thể biểu hiện qua các triệu chứng như: mờ mắt, đau đầu, đỏ mắt và khô mắt.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, có đến 90% người sử dụng thiết bị điện tử trên 3 giờ mỗi ngày có nguy cơ mắc hội chứng thị giác màn hình. Chính vì vậy, việc giảm thời gian tiếp xúc với ánh sáng xanh, đặc biệt là từ thiết bị điện tử, là rất quan trọng để duy trì sức khỏe mắt.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, tiếp xúc với ánh sáng xanh có thể tạo ra những thay đổi trong cấu trúc của mắt và liên kết với nguy cơ mắc các bệnh lý nghiêm trọng như thoái hóa điểm vàng.

Các bệnh lý liên quan đến ánh sáng xanh

Ngoài tình trạng mỏi mắt, ánh sáng xanh còn liên quan đến nhiều bệnh lý khác gia tăng nguy cơ mắc bệnh liên quan đến thị lực như đục thủy tinh thể.

Như đã đề cập, việc tiếp xúc quá lâu với ánh sáng xanh, đặc biệt từ màn hình điện tử, có thể gây tổn thương cho mắt.

Nghiên cứu cho thấy, ánh sáng xanh có thể giảm khả năng hấp thụ của thủy tinh thể, từ đó dẫn đến gia tăng nguy cơ đục thủy tinh thể. Nếu không thực hiện các biện pháp bảo vệ, mắt bạn có thể trải qua các tổn thương không thể hồi phục được.

Đối tượng có nguy cơ cao nhất bao gồm những người thường xuyên làm việc với máy tính hay điện thoại di động trong thời gian dài mà không đủ thời gian nghỉ ngơi cho mắt.

Bên cạnh đó, hội chứng thị giác màn hình là một trong những ảnh hưởng điển hình từ việc tiếp xúc nhiều với ánh sáng xanh. Những người làm việc văn phòng, lập trình viên, hay những người thường xuyên chơi game có nguy cơ cao mắc phải hội chứng này.

Cách bảo vệ mắt khỏi tác hại của ánh sáng xanh

Việc hiểu rõ nguồn gốc và tác động của ánh sáng xanh từ cả hai nguồn giúp chúng ta có những biện pháp bảo vệ thích hợp cho đôi mắt của mình. Dưới đây là một số chiến lược cụ thể có thể áp dụng để giảm thiểu tác động tiêu cực của ánh sáng xanh.

Sử dụng thiết bị lọc ánh sáng xanh

Một cách hiệu quả giúp bảo vệ mắt khỏi tác hại của ánh sáng xanh là sử dụng kính lọc ánh sáng xanh. Kính này được thiết kế đặc biệt để giảm độ chói và lọc ánh sáng xanh có hại. Người dùng máy tính hoặc điện thoại thường xuyên nên xem xét đầu tư vào loại kính này.

Nhiều sản phẩm kính lọc ánh sáng xanh hiện nay có khả năng giảm thiểu tình trạng khó chịu cho mắt, đồng thời cải thiện chất lượng nhìn. Thậm chí, một số loại kính có thể được thiết kế để phù hợp với phong cách thời trang cá nhân, giúp bạn vừa bảo vệ mắt, vừa đảm bảo vẻ đẹp bên ngoài.

Ngoài ra, một số thiết bị điện tử đã được trang bị tính năng lọc ánh sáng xanh. Khi đi ra ngoài, bạn cũng có thể sử dụng kính râm có khả năng lọc ánh sáng xanh để bảo vệ mắt khỏi ánh sáng mạnh từ ánh sáng mặt trời.

Thay đổi thói quen sử dụng thiết bị điện tử

Việc thay đổi thói quen sử dụng thiết bị điện tử cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu tác động của ánh sáng xanh đến mắt. Bạn có thể bắt đầu áp dụng quy tắc 20-20-20, giúp mắt có cơ hội nghỉ ngơi và phục hồi sau thời gian dồn dập nhìn vào màn hình.

Bên cạnh đó, việc hạn chế sử dụng thiết bị điện tử vào buổi tối cũng rất quan trọng. Trong khi ánh sáng xanh vào ban ngày có thể cải thiện chất lượng tâm trạng, thì ánh sáng này vào buổi tối có thể cản trở giấc ngủ.

Hãy thử đặt hạn chế cho bản thân về thời gian sử dụng màn hình vào ban đêm, thay vào đó, bạn nên tìm kiếm những hoạt động giải trí khác như đọc sách, nghe nhạc hoặc ngồi thiền.

Tăng cường hoạt động ngoài trời

Cuối cùng, một trong những biện pháp giúp bảo vệ mắt hiệu quả là tăng cường hoạt động ngoài trời.

Dành thời gian từ 30 đến 60 phút mỗi ngày cho các hoạt động ngoài trời không chỉ giúp mắt được thư giãn mà còn cung cấp ánh sáng tự nhiên, kích thích sản xuất hormone melatonin, góp phần cải thiện giấc ngủ và sức khỏe tổng thể.

Việc tham gia các hoạt động thể thao như chạy bộ, đạp xe hay đơn giản là đi dạo trong công viên sẽ tạo cơ hội cho mắt bạn thư giãn, đồng thời cung cấp các vitamin D, hỗ trợ sức khỏe nói chung.

Hơn nữa, đối với trẻ em, việc dành thời gian ở ngoài trời không chỉ giúp phát triển thị lực mà còn có tác dụng đáng kể đến sự phát triển tâm lý và cảm xúc.

Ánh sáng xanh là một phần thiết yếu của cuộc sống hiện đại, với những lợi ích và tác hại không thể xem nhẹ. Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ đã tạo ra một môi trường mà trong đó, con người tiếp xúc không ngừng với nguồn ánh sáng xanh, vừa có lợi, vừa có nguy hại. Hi vọng rằng bài viết này đã mở ra cho bạn một cái nhìn sâu sắc và đầy đủ hơn về ánh sáng xanh, từ tác dụng đến tác hại của nó. Hãy nhớ rằng, mọi thứ đều cần có sự cân bằng, bảo vệ mắt là một chủ đề quan trọng mà mỗi chúng ta cần quan tâm.

Nguồn tham khảo bài viết:

• 2024. Research progress about the effect and prevention of blue light on eyes – PMC. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6288536/.
• 2024. Blue Light: What Is It, and How Does It Affect Our Eyes?. https://www.healthline.com/health/what-is-blue-light.
• 2024. How Does Blue Light Affect You?. https://www.webmd.com/eye-health/blue-light-health.
• 2016. Blue Light and Your Eyes – Prevent Blindness. https://preventblindness.org/blue-light-and-your-eyes/.
• 2021. Should You Be Worried About Blue Light? – American Academy of Ophthalmology. https://www.aao.org/eye-health/tips-prevention/should-you-be-worried-about-blue-light.