Tại sao bạn bị ngứa mắt và nên làm gì khi mắt bị ngứa?

Ngứa mắt, một vấn đề mà hầu như ai trong chúng ta cũng từng trải qua ít nhất một lần trong đời. Cảm giác ngứa râm ran, đôi khi là ngứa đến mức không thể cưỡng lại việc dụi mắt, thật sự là một trải nghiệm không mấy dễ chịu. Tình trạng ngứa mắt có thể xảy ra bất kể ngày đêm, có thể khiến bạn hoàn toàn mất tập trung trong công việc hoặc những hoạt động hàng ngày. Khi ngứa mắt, chúng ta thường nghĩ ngay đến việc dụi mắt nhằm giải tỏa cảm giác khó chịu. Tuy nhiên, điều đó lại có thể làm tình trạng tồi tệ hơn. Để hiểu rõ hơn về ngứa mắt, nguyên nhân và cách điều trị, hãy cùng Hikari khám phá chi tiết trong bài viết dưới đây.

Nguyên nhân gây ngứa mắt

Ngứa mắt là tình trạng khá phổ biến, ai cũng có thể gặp phải, không phân biệt tuổi tác hay giới tính. Chúng có thể xảy ra vào bất kỳ thời điểm nào trong năm, nhưng thường tăng mạnh vào các mùa dị ứng như mùa xuân và mùa hè. Ngứa mắt có thể đi kèm với các triệu chứng khác như đỏ mắt, sưng mí mắt, chảy nước mắt.

Khi đó, ngứa mắt có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý khác nhau, từ nhẹ đến nghiêm trọng. Vì vậy, khi gặp phải tình trạng ngứa mắt kéo dài hoặc nghiêm trọng, việc tìm hiểu nguyên nhân gốc rễ là rất cần thiết.

Dị ứng theo mùa

Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây ngứa mắt là do dị ứng theo mùa. Dị ứng theo mùa thường xảy ra khi hệ miễn dịch của bạn phản ứng quá mức với các tác nhân như phấn hoa, lông thú, bụi nhà hoặc các loại nấm mốc. Những tác nhân này thường có mặt nhiều hơn trong các mùa chuyển giao, đặc biệt là mùa xuân và mùa thu.

Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng dị ứng theo mùa là một trong những nguyên nhân chính gây ra ngứa mắt. Khi tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng, cơ thể bạn sẽ giải phóng histamin – một loại chất hóa học gây ra các triệu chứng như ngứa mắt, đỏ mắt, chảy nước mắt và sưng mí mắt.

Khô mắt

Khô mắt là tình trạng mắt không tạo đủ nước mắt hoặc nước mắt bị bay hơi quá nhanh, dẫn đến cảm giác khô và ngứa mắt. Điều này có thể do nhiều nguyên nhân, bao gồm tuổi tác, môi trường làm việc, hoặc sử dụng nhiều thiết bị số.

Khi mắt bị khô, bạn sẽ cảm thấy mắt bị ngứa và cộm, giống như có dị vật trong mắt. Cơ thể sẽ phản ứng bằng cách tiết ra nhiều nước mắt hơn để làm ẩm mắt, nhưng điều này lại khiến tình trạng khô và ngứa mắt trở nên tồi tệ hơn.

Viêm bờ mi

Viêm bờ mi là tình trạng viêm biểu bì của bờ mi mắt, có thể do nhiễm trùng hoặc tắc nghẽn tuyến bã nhờn. Viêm bờ mi thường gây ra các triệu chứng như ngứa, đỏ và sưng mí mắt, cảm giác cộm vướng trong mắt, chảy nước mắt.

Nguyên nhân chính của viêm bờ mi là do rối loạn chức năng tuyến Meibomian, khiến dầu từ các tuyến này không chảy tự do, gây khô mắt và dẫn đến viêm nhiễm. Điều trị viêm bờ mi chủ yếu là bằng cách vệ sinh mi mắt và sử dụng thuốc kháng sinh tại chỗ hoặc toàn thân tùy mức độ.

Nhiễm trùng mắt

Nhiễm trùng mắt có thể do vi khuẩn, virus hoặc nấm gây ra, ảnh hưởng đến các cấu trúc của mắt. Các triệu chứng của nhiễm trùng mắt bao gồm đỏ mắt, sưng, ngứa, chảy dịch, mắt nhìn mờ và nhạy cảm với ánh sáng.

Nguyên nhân của nhiễm trùng mắt có thể là do dị ứng, viêm bờ mi, sử dụng kính áp tròng không đúng cách, hoặc do lây nhiễm từ người khác. Điều trị nhiễm trùng mắt thường bao gồm sử dụng thuốc nhỏ mắt kháng sinh, kháng nấm hoặc kháng virus, kết hợp vệ sinh mắt sạch sẽ.

Kính áp tròng

Việc sử dụng kính áp tròng không phù hợp hoặc không vệ sinh đúng cách cũng có thể gây ra tình trạng ngứa mắt. Nếu bạn đeo kính áp tròng quá lâu mà không thay hoặc không vệ sinh đúng cách, kính có thể gây kích ứng mắt và dẫn đến phản ứng ngứa mắt dị ứng.

Người có tiền sử bị bệnh hen suyễn, viêm mũi dị ứng cần thận trọng khi sử dụng kính áp tròng vì dễ bị kích ứng. Để đảm bảo an toàn, cần sử dụng kính áp tròng đúng cách, vệ sinh tay sạch sẽ khi lắp và tháo kính, thay kính thường xuyên.

Sử dụng sản phẩm không phù hợp

Sử dụng mỹ phẩm, dầu gội, kem dưỡng không đúng cách hoặc không phù hợp với loại da có thể gây kích ứng và ngứa mắt. Khi mắt bị ngứa, càng dụi mắt thì càng làm tình trạng trở nên tồi tệ hơn, có thể dẫn đến viêm loét giác mạc.

Để phòng ngừa, cần thường xuyên vệ sinh chăn, gối, khăn tắm, vứt bỏ đồ trang điểm mắt cũ, không chia sẻ đồ trang điểm với người khác, giữ khu vực mí mắt sạch sẽ.

Những triệu chứng đi kèm khi bạn bị ngứa mắt

Đỏ mắt

Đỏ mắt là một triệu chứng rất phổ biến và thường kèm theo ngứa mắt. Đỏ mắt có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau như dị ứng, nhiễm trùng, khô mắt, hoặc tổn thương mắt. Khi mắt bị đỏ, thường kèm theo các triệu chứng như ngứa, cảm giác châm chích, nhạy cảm với ánh sáng, chảy nước mắt.

Đỏ mắt do dị ứng thường xảy ra theo mùa và có thể kèm theo triệu chứng như hắt hơi, nghẹt mũi. Đỏ mắt do nhiễm trùng thì thường kèm theo dịch mủ. Chúng không chỉ gây mất thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng đến tâm lý và hiệu quả công việc của người bệnh.

Sưng mí mắt

Sưng mí mắt là một trong những triệu chứng thường đi kèm với ngứa mắt. Sưng mí mắt có thể do nhiều nguyên nhân như dị ứng, nhiễm trùng, chấn thương, hoặc bệnh lý toàn thân.

Khi mí mắt bị sưng, thường kèm theo các triệu chứng như ngứa, đỏ, đau, chảy dịch. Chúng không chỉ làm bạn cảm thấy khó chịu mà còn làm ảnh hưởng đến khả năng nhìn.

Chảy nước mắt

Chảy nước mắt là một trong những triệu chứng thường gặp khi mắt bị ngứa. Chảy nước mắt thường xảy ra khi mắt bị khô, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách tiết ra nhiều nước mắt hơn để bôi trơn và làm ẩm mắt.

Chảy nước mắt thường xảy ra ở những người bị khô mắt do lão hóa, sử dụng máy tính, điện thoại quá nhiều, hoặc do các bệnh lý khác như viêm kết mạc, viêm tuyến lệ. Điều này cũng là phản ứng bình thường của cơ thể để làm dịu mắt khi gặp phải các tác nhân gây kích ứng.

Cách điều trị ngứa mắt đơn giản và hiệu quả tại nhà

Thuốc nhỏ mắt

Thuốc nhỏ mắt là một trong những phương pháp điều trị hiệu quả cho tình trạng ngứa mắt. Các loại thuốc nhỏ mắt phổ biến bao gồm:

• Thuốc nhỏ mắt kháng kích ứng: Giúp tăng độ ẩm cho mắt, ngăn ngừa tình trạng khô mắt.
• Thuốc nhỏ mắt kháng viêm: Sử dụng khi mắt bị viêm do nhiễm khuẩn, dị ứng.
• Thuốc nhỏ mắt kết hợp: Kết hợp nhiều nhóm thuốc như kháng sinh, kháng viêm để tăng hiệu quả điều trị.
• Thuốc nhỏ mắt chứa vitamin và khoáng chất: Như vitamin A, E, C, B2, kẽm, selenium có tác dụng chống oxy hóa, ngăn ngừa khô mắt do lão hóa.

Điều quan trọng là bạn cần tuân thủ theo chỉ dẫn của bác sĩ khi sử dụng thuốc nhỏ mắt để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Nước mắt nhân tạo

Nước mắt nhân tạo là một trong những biện pháp đơn giản và hiệu quả để điều trị ngứa mắt. Nước mắt nhân tạo giúp bổ sung và duy trì độ ẩm cho mắt, giảm cảm giác ngứa và khô mắt. Chúng thường được sử dụng trong các trường hợp khô mắt do lão hóa, sử dụng máy tính nhiều, hoặc do các bệnh lý khác.

Thuốc kháng histamin

Thuốc kháng histamin được sử dụng để giảm các triệu chứng do dị ứng gây ra như ngứa mắt, đỏ mắt và chảy nước mắt. Thuốc kháng histamin hoạt động bằng cách ngăn cản tác động của histamin, một chất hóa học do cơ thể giải phóng khi gặp phải tác nhân gây dị ứng.

Chườm lạnh

Chườm lạnh là một phương pháp đơn giản giúp làm dịu mắt bị ngứa và giảm sưng mí mắt. Bạn có thể sử dụng khăn lạnh hoặc túi chườm lạnh để đắp lên mắt trong khoảng 10 – 15 phút. Chườm lạnh giúp co mạch máu, giảm sưng và làm dịu cảm giác ngứa.

Những điều bạn cần lưu ý khi bị ngứa mắt

Tránh dụi mắt

Khi mắt bị ngứa, phản ứng tự nhiên của chúng ta là muốn dụi mắt. Tuy nhiên, dụi mắt có thể làm tổn thương bề mặt mắt, gây viêm nhiễm và làm tình trạng ngứa tồi tệ hơn. Để giảm ngứa, bạn có thể sử dụng các biện pháp như thuốc nhỏ mắt, chườm lạnh hoặc nước mắt nhân tạo.

Bảo vệ mắt khi ra ngoài

Khi đi ra ngoài, đặc biệt là vào các mùa dị ứng hoặc trong môi trường nhiều bụi bẩn, nên đeo kính để bảo vệ mắt khỏi các tác nhân gây hại như khói bụi, gió, ánh sáng mạnh. Nếu làm việc nhiều với máy tính, nên sử dụng kính chống ánh sáng xanh để bảo vệ mắt.

Ngoài ra, không nên hút thuốc lá, vì hút thuốc tăng nguy cơ giảm thị lực sớm và làm mắt bị kích ứng.

Giữ vệ sinh mắt

Việc giữ vệ sinh mắt là rất quan trọng để ngăn ngừa viêm nhiễm và giảm ngứa mắt. Bạn nên rửa tay sạch sẽ trước và sau khi vệ sinh mắt, sử dụng nước muối sinh lý hoặc nước sạch ấm để rửa mắt. Không dùng nước nóng vì vùng mắt rất nhạy cảm.

Dùng gạc y tế hoặc khăn sạch để lau mắt từ trong ra ngoài, từ trên xuống dưới và vệ sinh riêng từng mắt, không dùng chung khăn hoặc gạc cho cả hai mắt để tránh lây nhiễm.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Triệu chứng kéo dài

Nếu triệu chứng ngứa mắt kéo dài hơn một tuần mà không giảm hoặc đi kèm với các triệu chứng khác như đau, sưng, đỏ mắt, chảy nước mắt, nhìn mờ, bạn nên đi khám bác sĩ. Không tự ý dùng thuốc mà không có sự chỉ định từ bác sĩ, vì điều này có thể làm tình trạng mắt tồi tệ hơn.

Tình trạng nặng hơn

Nếu tình trạng ngứa mắt ngày càng nặng hơn, hoặc xuất hiện các triệu chứng bất thường như chảy dịch màu xanh hoặc vàng, mắt bị đau rất nhiều, nhãn cầu lồi ra, hoặc bạn cảm thấy mắt bị áp lực mạnh, hãy tìm đến cơ sở y tế ngay lập tức.

Biện pháp phòng ngừa

Hạn chế tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng

Để hạn chế ngứa mắt do dị ứng, bạn nên:

• Hạn chế ra ngoài vào những ngày có phấn hoa nhiều hoặc gió mạnh.
• Hút bụi thường xuyên và đầu tư vào máy lọc không khí trong nhà.
• Tránh tiếp xúc với lông thú nếu bạn bị dị ứng với chúng.
• Đeo kính râm và khẩu trang khi ra ngoài.
• Tắm và giặt đồ kỹ khi về đến nhà.

Thói quen chăm sóc mắt tốt

Duy trì thói quen chăm sóc mắt tốt là cách hiệu quả để phòng ngừa ngứa mắt:

• Vệ sinh mắt sạch sẽ hàng ngày bằng nước muối sinh lý hoặc nước sạch ấm.
• Tránh dụi mắt.
• Sử dụng các loại mỹ phẩm, dầu gội, kem dưỡng phù hợp với loại da của bạn.
• Đeo kính bảo hộ khi làm việc trong môi trường nhiều bụi bẩn hoặc khi tiếp xúc với các tác nhân dị ứng.
• Giữ vệ sinh chăn, gối, khăn tắm và đồ trang điểm mắt.

Đôi mắt không chỉ là cửa sổ tâm hồn mà còn là một trong những bộ phận quan trọng nhất của cơ thể. Việc chăm sóc và bảo vệ mắt kỹ lưỡng không chỉ giúp bạn tránh được các tình trạng khó chịu như ngứa mắt mà còn giữ cho đôi mắt luôn khỏe mạnh và duy trì thị lực tốt.

Chăm sóc mắt không chỉ là việc làm thường xuyên mà còn phải là một thói quen hàng ngày. Từ việc giữ vệ sinh mắt, bảo vệ mắt khỏi các tác nhân gây hại, đến việc điều trị kịp thời khi gặp phải các vấn đề về mắt đều rất quan trọng. Hãy nhớ rằng, một đôi mắt khỏe mạnh sẽ giúp bạn nhìn rõ và tận hưởng cuộc sống một cách trọn vẹn hơn.

Nguồn tham khảo bài viết:

• 2024. Itchy eyes – causes, treatment and self-help | healthdirect. https://www.healthdirect.gov.au/itchy-eyes.
• 2021. Why Are My Eyes Itchy? Answers From an Expert | Johns Hopkins Medicine. https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/why-are-my-eyes-itchy-answers-from-an-expert.
• 2024. Why Are My Eyes Itchy?. https://www.webmd.com/eye-health/itchy-eyes-symptoms-causes-treatment.
• 2024. Itchy Eye Causes: 8 Reasons Your Eyes Itch. https://www.healthline.com/health/eye-health/8-causes-of-itchy-eyes.
• 2024. What’s causing your itching, teary eyes? – Harvard Health. https://www.health.harvard.edu/healthbeat/whats-causing-your-itching-teary-eyes.